Prędkości podróżowania

Dziś słów parę o prędkościach podróżowania w czasach Dzikiego Zachodu. Wybór środków lokomocji, mimo że bardziej ograniczony niż dzisiaj, istniał wtedy dość spory. Postaram się podać prędkości lub czasy podróży dla większości z nich tak, by ułatwić Mistrzom Gry prowadzenie. Nie ukrywam, że dla mnie określenie czasu podróży stanowiło spory problem, dlatego zgromadziłem garść przydatnych materiałów.

Prędkość pieszo nie zmieniła się zanadto, a więc maszerować można było z prędkością około 3-4 km/h. Mówimy o marszu, który trwał wiele godzin, zatem jeśli ktoś uważa, że chodzi szybciej, niech spróbuje utrzymać to tempo przez, powiedzmy, pięć godzin i sprawdzi, czy mu się to uda. Wojsko mogło maszerować z prędkością około 5 km/h i był to tak zwany marsz forsowny. Niestety, podczas 12 godzin marszu, na odpoczynek przypadało 3-5 godzin, w zależności od tempa i wprawy piechura. Efektywnie więc niewprawny piechur pokona przez jeden dzień około 20-25 km i to może być punktem odniesienia. Wojsko zaś może ten dystans zwiększyć nawet do 40-45 km w sytuacjach ekstremalnych.

Poza poruszaniem się na piechotę, najbardziej powszechnym sposobem podróżowania był koń. Prędkość konno zależała od tego, jak bardzo zepniemy konia i jaki dystans mamy do przejechania. Długą podróż odbywano stępa (ok. 6 km/h), odcinkami przyspieszając do kłusa (ok 12-13 km/h). W ten sposób pokonywano większość dalekich tras ze średnią prędkością 7-9 km/h. Jak widać niezbyt wiele. Do tego dodajmy, że co 4 godziny koń potrzebował odpoczynku, trwającego od 2 do 4 godzin. To dlatego tak istotna była zmiana koni w przypadku kurierów - oszczędzali oni te kilka godzin, przesiadając się na wypoczęte konie. Bez zmiany konia, efektywnie można było przejechać dziennie 30-40 km spokojnym tempem, a bardziej męcząc wierzchowca 50 do 60 kilometrów. Było to jednak i tak wygodniejsze niż maszerowanie. 

A jaka jest maksymalna prędkość tego środka lokomocji? Na krótkich dystansach można konia zmusić do galopu (18-20 km/h) lub nawet do tak zwanego galopu wyciągniętego (25-26 km/h). Nie można tych prędkości uznać jednak za prędkości przewozowe, z uwagi na to, jak szybko męczył się koń przy tym tempie (zaledwie po paru minutach).

Prędkość wozu konnego wynosi około 4-6 km/h, a koń nadal musi odpoczywać. Dlaczego więc podróżować wozem? Przede wszystkim dlatego, że wóz dało się załadować i obciążyć znacznie bardziej niż konia. Dodatkowo - podróżowanie wozem było, nawet dla woźnicy, wygodniejsze niż jeździectwo (no, z tym można polemizować jako że wóz wtedy nie miał resorów, a drogi nie były idealnie płaskie). Bezsprzecznie jednak na wozie łatwiej było się utrzymać pijanemu, który z końskiego grzbietu czy siodła mógł się łatwo osunąć na ziemię.

Dyliżans, zaprojektowany do szybkiego przewozu ludzi i ładunków, zaprzężony w kilka par koni (4-6 koni, rzadziej 8) był zdecydowanie efektywnym sposobem podróżowania. Podróżował od 15 do 18 km/h, przy czym stacje dyliżansów rozmieszczone na trasie dostarczały ciągle nowych koni, więc czas przestojów zminimalizowany był jedynie do wyprzęgnięcia zmęczonych i zaprzęgnięcia nowych koni.

W końcu nadchodzi czas na kolej, która stanowiła dla mnie zawsze największe wyzwanie. Z informacji, które udało mi się uzyskać wynika, że prędkość kolei wynosiła wtedy około 50 km/h. Mowa tu jednak o prędkościach rozwijanych na prostym, płaskim torze. Podróż jednak nie polegała jedynie na jeździe takimi torami. Gdy wziąć pod uwagę czas rozpędzania i zatrzymywania pociągu, a także prędkość na krętej trasie, może się okazać, że średnia prędkość podróży to już tylko 40 km/h (co w porównaniu do innych środków lokomocji nadal stanowi zawrotną szybkość). jak widać, rozpędzonego pociągu nie dało się dogonić nawet najściglejszym koniem, dlatego takie sceny mogły mieć miejsce jedynie w sąsiedztwie drewnianych mostów, miast na odcinkach, gdzie torowisko było kręte. Pociągi nie miały wielkiego przyspieszenia. Warto dodać, że średnia prędkość podróżowania pociągiem w roku 1900 wynosiła już 60 km/h, i to już z uwzględnieniem postojów.

Właśnie postoje stanowiły dla mnie zagadkę. Parowóz bowiem, by jechać potrzebuje węgla, a przede wszystkim wody, które to muszą być stale uzupełniane. Okazuje się, że problem nie tkwi w węglu, ale właśnie w wodzie, której zapas w tamtych czasach starczał maksymalnie na przejechanie 150 km. Uzupełniana woda była zimna i choć trafiała do zbiornika, a nie bezpośrednio do kotła, jej podgrzanie także zajmowało trochę czasu

A gdyby się zdarzyło, że w grze należałoby przygotować parowóz do jazdy od samego początku, czyli od zimnego pieca, to warto wziąć pod uwagę, że wprawionej drużynie zajmuje to około 3-5 godzin, więc nie jest to przysłowiowe "hop-siup".

Uzupełnić powyższe informacje mogę jeszcze prędkością statku. Otóż statki (żaglowe) osiągały prędkości dochodzące do 20 węzłów, a zatem oszałamiające 37 km/h.

Pamiętajmy, że transport to nie tylko podróżowanie, ale także przesyłanie towarów i przesyłek, a nawet wiadomości czy prasy. Pierwsze stacje telegraficzne powstały w roku 1877, jeśli więc gramy wcześniej, każda wiadomość musiała przebyć fizycznie drogę do miejsca przeznaczenia.